Sektor rolno-spożywczy przeżywa poważny szok kosztowy. Czy sobie z nim poradzi? [ANALIZA]

W pierwszym kroku analizy Eksperci Credit Agricole dokonali oceny bieżącej sytuacji w najważniejszych branżach sektora rolno-spożywczego. W tym celu zestawili wskaźniki rentowności netto w tych branżach w I poł. br. z ich średnią wartością w I poł. roku w latach 2015-2019, czyli przed wybuchem pandemii.

W większości analizowanych branż rentowność netto w I poł. 2021 r. była wyższa niż średnia w I poł. roku w latach 2015-2019, co wskazuje, że sektor rolno-spożywczy na ogół poprawił swoją rentowność podczas pandemii. Niższe wskaźniki rentowności niż przed pandemią odnotowały jedynie branże: „Wytwarzanie produktów przemiału zbóż, skrobi i wyrobów skrobiowych”, „Produkcja pozostałych artykułów spożywczych” oraz „Produkcja gotowych paszy i karmy dla zwierząt”.

Jak czytamy w opracowaniu MAKROmapa, autorstwa Credit Agricole, presja kosztowa, z jaką zmagają się obecnie firmy z sektora rolno-spożywczego dotyczy przede wszystkim czterech obszarów: materiałów, energii, pracy oraz kosztów odsetek od kredytów.

Wyższe koszty materiałów wynikają nie tylko z rosnących cen surowców rolnych, ale i cen opakowań, których wzrost jest efektem narastających barier podażowych. Rosnące ceny energii wynikają z szeregu czynników, min. silnego wzrostu cen gazu, cen ropy naftowej oraz cen uprawnień do emisji CO2).

Coraz wyższe koszty pracy są spowodowane rosnącą presją płacową obserwowaną w przetwórstwie żywności. Charakteryzuje się ono relatywnie niskimi wynagrodzeniami na tle pozostałych gałęzi przetwórstwa – przeciętne wynagrodzenie w produkcji artykułów spożywczych w I poł. br. było o 13 proc. niższe niż średnia dla przetwórstwa – stąd istotnym czynnikiem, który nasila presję płacową w tym sektorze jest utrzymujący się silny wzrost płacy minimalnej, przesuwający często całą siatkę płac w firmach w górę.

Wyższe koszty odsetek od kredytów wynikają z kolei dokonanej w październiku br. pierwszej od 2012 r. podwyżki stóp procentowych przez RPP. Dlatego w drugim kroku analizy eksperci CA obliczyli udział wspomnianych wyżej kosztów w przychodach ogółem poszczególnych branż sektora rolno-spożywczego.

Z największym łącznym udziałem kosztów materiałów, energii, pracy i odsetek od kredytów w przychodach ogółem mamy do czynienia w branżach: „przetwarzanie i konserwowanie ryb, skorupiaków i mięczaków”, „wytwarzanie wyrobów mleczarskich” oraz „przetwarzanie i konserwowanie oraz produkcja wyrobów z mięsa”.

Wyraźnie niższy na tle pozostałych branż udział wspomnianych wyżej kosztów w przychodach obserwowany jest natomiast w branży „produkcja napojów”, gdzie z kolei o wiele większe znaczenie w strukturze kosztów mają podatki (branża „produkcja napojów” obejmuje również produkcję napojów alkoholowych).

W trzecim kroku analizy zestawiono obliczony udział kosztów materiałów, energii, pracy i odsetek od kredytów w przychodach ogółem z bieżącą sytuacją w tych sektorach. Takie podejście umożliwiło analitykom określenie względnej odporności poszczególnych branż na obserwowany obecnie szok kosztowy.

Najbardziej wyeksponowane na szok kosztowy są branże znajdujące się w II ćwiartce układu współrzędnych: „Wytwarzanie produktów przemiału zbóż, skrobi i wyrobów skrobiowych” oraz „Produkcja gotowych paszy i karmy dla zwierząt”. Wynika to z tego, że są one osłabione po pandemii, a jednocześnie udział kosztów materiałów, energii, pracy i odsetek od kredytów w ich przychodach ogółem jest relatywnie wysoki na tle całego sektora.

Najwyższą odpornością na szok kosztowy charakteryzują się z kolei branże z IV ćwiartki: „Produkcja napojów”, „Przetwarzanie i konserwowanie owoców i warzyw” oraz „Produkcja wyrobów piekarskich i mącznych”. Ich bieżąca sytuacja jest lepsza niż przed pandemią i jednocześnie udział wspomnianych wyżej kosztów w ich przychodach ogółem jest niższy na tle całego sektora.

W sytuacji pośredniej są branże z I i III ćwiartki. Branże z I ćwiartki: „Przetwarzanie i konserwowanie mięsa oraz produkcja wyrobów z mięsa”, „Przetwarzanie i konserwowanie ryb, skorupiaków i mięczaków”, „Produkcja olejów i tłuszczów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego”, „Wytwarzanie wyrobów mleczarskich” z jednej strony osiągają rentowność wyższą niż przed pandemią, z drugiej strony udział kosztów materiałów, energii, pracy i odsetek od kredytów w ich przychodach ogółem jest relatywnie wysoki na tle całego sektora.

Z kolei jedyna branża z III ćwiartki: „Produkcja pozostałych artykułów spożywczych” z jednej strony charakteryzuje się niższym na tle sektora udziałem kosztów materiałów, energii, pracy i odsetek od kredytów w przychodach ogółem, z drugiej strony jej sytuacja finansowa jest obecnie gorsza niż przed pandemią.

„Uważamy, że rosnąca presja kosztowa w polskim sektorze rolno-spożywczym utrzyma się w kolejnych kwartałach. Wynika to przede wszystkim z oczekiwanego przez nas dalszego wzrostu cen surowców rolnych, narastania presji płacowej oraz kontynuacji zacieśniania polityki pieniężnej przez RPP.” - czytamy w opracowaniu MAKROmapa, Credit Agricole.

Zdaniem ekspertów CA, uwzględniając fakt, że sektor rolno-spożywczy funkcjonuje w warunkach relatywnie niskich marż – średnia marża na sprzedaży w produkcji artykułów spożywczych wyniosła w I poł. br. 4,7 proc. wobec 6,9 proc. w całym przetwórstwie – firmy mają ograniczone możliwości ich obniżenia w celu skompensowania wyższych kosztów swojej działalności.

W tej sytuacji firmy będą z jednej strony zmuszone szukać dodatkowych oszczędności, co przyspieszy zapoczątkowane przez pandemię procesy restrukturyzacyjne w polskim sektorze rolno-spożywczym, widoczne szczególnie w branżach „Produkcja napojów”, „Produkcja wyrobów piekarskich i mącznych”, „Wytwarzanie wyrobów mleczarskich” oraz „Przetwarzanie i konserwowanie mięsa oraz produkcja wyrobów z mięsa”.

Z drugiej strony będą one próbować przerzucać wyższe koszty produkcji na konsumentów, czemu sprzyjać będą niskie na tle naszych partnerów handlowych ceny żywności w Polsce. Uwzględniając wyniki przeprowadzonej analizy, takie zjawisko będzie szczególnie widoczne w branżach: „Przetwarzanie i konserwowanie mięsa oraz produkcja wyrobów z mięsa”, „Przetwarzanie i konserwowanie ryb, skorupiaków i mięczaków”, „Produkcja olejów i tłuszczów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego”, „Wytwarzanie wyrobów mleczarskich” oraz „Produkcja pozostałych artykułów spożywczych”.

Stanowi to wsparcie dla scenariusza Credit Agricole, zgodnie z którym inflacja w 2022 r. zwiększy się do 5,5 proc. r/r wobec 4,9 proc. w 2021 r.