Próba wprowadzenia odpowiedzialności zbiorowej wszystkich franczyzodawców budzi głęboki sprzeciw i nie powinna się ostać [KOMENTARZ]

Raport IWS powstał na zlecenie Ministerstwa Sprawiedliwości i ma stać się przyczynkiem do wprowadzenia zmian prawnych, regulujących rynek franczyzy w Polsce. Autor raportu, dr hab., prof. Uniwersytetu Opolskiego, Rafał Adamus, przeanalizował aktualne przepisy, a także orzecznictwo sądowe. Przyjrzał się również dysfunkcjom występującym niekiedy na rynku, takim jak np. nierzetelne informowanie o ofercie franczyzowej, ukryte opłaty czy brak możliwości rozwiązania umowy franczyzy przed upływem określonego czasu pod groźbą drastycznych kar.

Analiza przygotowana przez IWS zawiera szereg propozycji legislacyjnych, które bardzo szczegółowo regulowałyby stosunki prawne między stronami umowy franczyzy.

Należy zauważyć, o czym zapewne niewielu pamięta, że jest to pierwsza kompleksowa propozycja regulacji prawnej franczyzy. Dlatego warto jej się uważnie przyjrzeć, mając na względzie doświadczenia wynikające z trzydziestoletniej praktyki funkcjonowania umów franczyzy w obrocie prawno-gospodarczym na polskim rynku. Poniżej zamieszczam komentarz do najważniejszych zapisów proponowanej treści regulacji, które w mojej ocenie są najciekawsze bądź budzą największe kontrowersje.

Definicja franczyzy

Jak zauważa autor raportu, miejscem regulacji umowy franczyzy powinien być Kodeks cywilny, a regulacja ta „powinna być odpowiednio syntetyczna, nawiązując do dobrych tradycji legislacji cywilistycznych”. To niewątpliwie prawidłowe podejście, choć można też sobie wyobrazić rozwiązanie, w którym kompleksowa regulacja umowy franczyzy i relacji pomiędzy franczyzodawcami a franczyzobiorcami, zostaje zawarta w odrębnym akcie prawnym rangi ustawowej, tak jak to ma miejsce w odniesieniu np. do umowy deweloperskiej i relacji pomiędzy deweloperami a nabywcami mieszkań.

Podstawową zaletą proponowanej regulacji franczyzy w kodeksie cywilnym jest to, że została w niej zamieszczona prawidłowa i wyczerpująca definicja umowy franczyzy. Niezależnie bowiem od tego, że można się spierać, co do tego, czy zakres i natężenie dysfunkcji pojawiających się na rynku franczyzy są aż tak znaczne jak twierdzi autor raportu, to niewątpliwie panuje na nim duży zamęt terminologiczny i chaos pojęciowy odnośnie tego, co franczyzą jest a co nią nie jest. Mamy bowiem do czynienia z licznymi „franczyzopodobnymi” ofertami współpracy, takimi jak systemy agencyjne, umowy „partnerskie”, grupy zakupowe, umowy dystrybucyjne, „franczyza miękka”, itd. Ze względów marketingowych (a niekiedy też ze zwykłej niewiedzy) podmioty oferujące te modele współpracy chcą, aby były one kojarzone z rzetelną i uczciwą franczyzą. Wrzucanie tych, mniej lub bardziej do franczyzy podobnych, rozwiązań do jednego worka z klasyczną franczyzą powoduje, że w przestrzeni publicznej funkcjonują informacje o ponad 1300 systemach franczyzowych działających w Polsce. Gdyby to było prawdą, to oznaczałoby to, że po trzydziestu latach funkcjonowania gospodarki wolnorynkowej, jesteśmy prawdziwym franczyzowym mocarstwem, z liczbą działających na rynku systemów franczyzowych większą niż w krajach takich jak Wielka Brytania, Francja, Niemcy czy Włochy, których gospodarki są nadal dużo większe niż polska gospodarka, i w których franczyza jest rozwijana dużo dłużej niż w naszym kraju.

Wprowadzenie do obrotu prawnego precyzyjnej definicji umowy franczyzy, niewątpliwie pomogłoby uporządkować ten bałagan terminologiczny, co byłoby z korzyścią dla całego rynku, w tym i dla franczyzobiorców, którzy mieliby dzięki temu jasność czy proponowana im oferta współpracy biznesowej jest w rzeczywistości franczyzą.