Odpady z opakowań po napojach należą do najbardziej uporczywych i widocznych form zanieczyszczenia środowiska - od ulic miast i wiejskich poboczy po brzegi rzek i wybrzeża. Szkodzą dzikiej przyrodzie, psują krajobraz i obniżają poczucie dumy mieszkańców z ich otoczenia.
Na całym świecie systemy kaucyjne (Deposit Return Systems, DRS) stały się najskuteczniejszym sposobem walki z tym problemem.
Zasada jest prosta: na opakowania po napojach nakłada się niewielką, zwrotną kaucję, a konsumenci znacznie chętniej oddają je do recyklingu. Efekty są wręcz przełomowe.
Sprawdzone efekty na całym świecie
Jak przekonują eksperci firmy Envipco, specjalizującej się w produkcji automatów kaucyjnych, w Europie, Stanach Zjednoczonych i Australii regiony,
które wprowadziły lub rozszerzyły DRS, odnotowują średni spadek ilości śmieci
z opakowań po napojach o ponad 50%. W niektórych badaniach wyniki sięgają 40-70%, a czasem nawet więcej. Poprawa następuje szybko - często w ciągu pierwszego roku - i jest widoczna zarówno w miastach, na poboczach dróg, jak i w strefach nadmorskich.
- Poza korzyściami środowiskowymi DRS znacząco zmniejsza koszty sprzątania śmieci. W Europie usuwanie odpadów z przestrzeni publicznej kosztuje rocznie nawet 13 mld euro. Wielka Brytania wydaje na ten cel około 660 mln funtów rocznie, a w USA koszty sięgają 11,5 mld dolarów. W kanadyjskiej prowincji Ontario samorządy wydają 36 mln dolarów kanadyjskich rocznie na sprzątanie, z czego śmieci po napojach to około 3 mln dolarów, czyli 8% całkowitych kosztów - mówi Paweł Wróblewski, Managing Director Envipco w Polsce.
Dlaczego system kaucyjny jest skuteczny?
Siłą systemów kaucyjnych jest bezpośrednia zachęta finansowa. Możliwość odzyskania niewielkiej kwoty - zwykle od 0,10 do 0,25 euro - za zwrot butelki lub puszki sprawia, że konsumenci rzadziej je wyrzucają. Zachęca to także inne osoby do zbierania i oddawania porzuconych opakowań. W efekcie powstaje ogólnospołeczny mechanizm chroniący środowisko.
Przedstawiciel Envipco przekonuje, że system uzupełnia, a nie zastępuje systemy rozszerzonej odpowiedzialności producenta (EPR) i zbiórki selektywnej.
W większości krajów, które wdrożyły DRS, systemy te istniały wcześniej - kaucja jedynie zwiększa skuteczność zbiórki.
Studium przypadku: Słowacja
Polska przy projektowaniu swojego systemu kaucyjnego korzystała z rozwiązań innych krajów, jednak nie zdecydowała się skopiować dokładnie jednego modelu, lecz zaczerpnęła z wielu rynków - między innymi ze Słowacji.
Nasi południowi sąsiedzi uruchomili swój krajowy system kaucyjny w styczniu 2022 roku, wprowadzając kaucję 0,15 euro na puszki metalowe i butelki PET.
Latem 2020 roku, przed wprowadzeniem systemu DRS, puszki stanowiły 20,5%, a butelki PET 15% zebranych odpadów. Jesienią 2022 roku, po wprowadzeniu systemu, udział puszek wynosił już tylko 3,8% (w 2023 roku 2,2%), a udział butelek PET 5,3% (w 2023 roku 3,2%).
Czas na Polskę
W październiku 2025 roku Polska uruchomiła swój system kaucyjny, obejmujący jednorazowe butelki plastikowe do 3 l, butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 l oraz puszki metalowe do 1 l. Celem jest zwiększenie poziomu recyklingu, ograniczenie zaśmiecania oraz modernizacja systemu gospodarowania opakowaniami. Dla producentów kluczowy jest dostęp do plastiku pochodzącego z recyklingu (rPET), ponieważ zgodnie z dyrektywą SUP butelki muszą już teraz zawierać co najmniej 25% materiału z recyklingu, a w 2030 roku wskaźnik ten wzrośnie do 30%.
Paweł Wróblewski podkreśla, że sklepy odegrają kluczową rolę w systemie kaucyjnym. Będą bowiem musiały zorganizować punkty zbiórki, dostosować kasy fiskalne do przyjmowania opakowań, a także zintegrować swoje systemy z operatorami.
- Doświadczenia innych rynków pokazują, że przy właściwej technologii i szkoleniu proces ten może przebiegać bardzo sprawnie - mówi prezes Envipco.
Rola Envipco: pilotaż w sieci Netto w Polsce
Envipco, lider w technologii automatów do skupu opakowań (RVM), już wspiera polski rynek w przygotowaniach. Niedawny pilotaż w sieci Netto Polska sprawdził, jak klienci i pracownicy korzystają z maszyn przed uruchomieniem DRS.
- Pracownicy są bardzo zainteresowani systemem kaucyjnym. Maszyny postrzegane są jako ciekawy gadżet, który przyciąga uwagę, a przy tym pozytywnie zaskakuje tym, jak mało pracy wymaga ich obsługa. Klienci również są ciekawi - instalacje przyciągają wzrok i zachęcają do korzystania, zwłaszcza po oklejeniu brandingiem - mówi Jakub Linkowski, dyrektor Działu Wsparcia w Netto Polska.
Envipco przekonuje, że test potwierdził, iż przyjazne w obsłudze urządzenia i atrakcyjny wygląd sprzyjają zaangażowaniu klientów, jednocześnie minimalizując obciążenie personelu.
Regionalna dynamika
Sąsiednie kraje uważnie obserwują Polskę. Czechy rozważają wprowadzenie własnego systemu kaucyjnego, a sukces Słowacji stanowi dla nich bliski przykład szybkich efektów
Obecność Envipco w całej Europie - zarówno na rynkach dojrzałych,
jak i wschodzących - pozwala dzielić się najlepszymi praktykami i dostosowywać rozwiązania do lokalnych potrzeb.
Uruchomienie DRS w Polsce oraz rosnące zainteresowanie w krajach ościennych, takich jak Czechy, to moment, aby detaliści, samorządy i producenci napojów rozpoczęli przygotowania.
- Envipco posiada dziesięciolecia doświadczenia we wspieraniu nowych rynków DRS i dostosowywaniu rozwiązań do lokalnych wymagań. Od projektów pilotażowych po wdrożenia krajowe - nasze automaty RVM ułatwiają recykling, czyniąc go wydajniejszym i bardziej efektywnym - mówi Paweł Wróblewski.
Aby dowiedzieć się, które rozwiązanie RVM będzie najlepsze dla Twojej firmy, skontaktuj się z Envipco Polska:
tel: +48 571 022 444
email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Dowiedz się więcej: Flexible deposit return solutions | Envipco
