Nowe wyzwania związane z logistyką. Firmy muszą reorganizować swoje modele biznesowe

– Przygotowane przez nas hipotetyczne koncepcje rozwoju branży logistycznej jednoznacznie wskazują, jak będzie się poszerzać wpływ tej dziedziny na wiele innych obszarów, dla których logistyka jest istotną częścią działalności operacyjnej i modelu biznesowego. Digitalizacja i automatyzacja procesów, strategia dla logistyki omnichannel, wzmocnienie wagi zrównoważonego rozwoju i logistyki miejskiej czy też konieczność zapewniania jak najlepszego customer experience w obliczu nowych modeli życia i pracy oraz nowych potrzeb konsumentów – to tylko przykłady wielu wyzwań, z jakimi będziemy się mierzyć w bliższej i dalszej przyszłości – wymienia Daniel Franke, managing director w FM Logistic Central Europe.

Sektor transportu i logistyki, który zapewnia około 6-proc. wkład do polskiego PKB, już od lat notuje dynamiczny wzrost, co odzwierciedla chociażby rozwój infrastruktury. Według raportu Cushman & Wakefield na koniec września 2020 roku polski rynek magazynowy liczył 20,4 mln mkw. nowoczesnej powierzchni magazynowej. W budowie jest kolejne 1,5 mln mkw. To wprawdzie o 18 proc. mniej niż rok temu, ale eksperci przewidują, że to tylko tymczasowe spowolnienie. Na wysoki popyt firm na powierzchnie magazynowe wpływ ma m.in. potrzeba zapewnienia ciągłości dostaw, a co za tym idzie utrzymywania wyższych zapasów, a także dynamiczny rozwój branży e-commerce i strategii sprzedaży wielokanałowej, która w okresie pandemii zyskuje na znaczeniu.

Z drugiej strony sektor stoi przed wieloma wyzwaniami, a do najważniejszych zaliczają się m.in. unijny pakiet mobilności, brexit, postępująca digitalizacja, brak pracowników oraz zachwiane łańcuchy dostaw w wyniku pandemii koronawirusa. To powoduje, że firmy z branży muszą dostosowywać się do nowych warunków, reorganizować swoje modele biznesowe i podążać za trendami. Te najważniejsze, które będą w dwóch kolejnych dekadach wpływać na sektor, przedstawia raport „Logistyka 2040” opracowany przez międzynarodowego operatora FM Logistic i 4CF Strategic Foresight.

– Stworzyliśmy scenariusze do 2040 roku, by dać impuls do dyskusji na temat przyszłości logistyki i jej roli w gospodarce Europy na przestrzeni najbliższych dwóch dekad. Lata 40. obecnego wieku są wystarczająco odległe, aby spodziewać się dużych zmian, a jednocześnie wystarczająco bliskie, aby już teraz operatorzy logistyczni i ich klienci podejmowali działania przygotowujące do tego, co nadejdzie – mówi Kacper Nosarzewski, partner w 4CF Strategic Foresight.

Raport „Logistyka 2040” pokazuje trzy hipotetyczne, zupełnie różne koncepcje rozwoju tej branży w perspektywie kolejnego 20-lecia. Scenariusze opisują europejski rynek logistyczny ze szczególnym uwzględnieniem krajów Europy Środkowej (Czechy, Polska, Słowacja i Węgry). Pierwszy z nich zakłada dalszy, bardzo szybki rozwój hi-tech. W 2040 roku większość problemów zostanie rozwiązana dzięki postępowi technologicznemu: zwiększy się poziom automatyzacji i robotyzacji, możliwe będzie przejście z węgla na tańsze odnawialne źródła energii, co przyczyni się do spadku cen za prąd.

W takich realiach logistyka będzie jedną z podstaw dla globalnej gospodarki. Konsumenci będą oczekiwać, że ich zakupy zostaną dostarczone do dokładnego miejsca i w dokładnie takim czasie, w jakim chcą je otrzymać (dostawa just-in-time i door-to-door), a logistyka – żeby tym wymaganiom sprostać – będzie korzystać z autonomicznych środków transportu dalekobieżnego (ciężarówki, pociągi, hyperloop i samoloty), w pełni zautomatyzowanych magazynów oraz dronów, kompaktowych samochodów elektrycznych i robotów dostawczych. Czynnikiem przesądzającym o konkurencyjności firm logistycznych będą natomiast wysokie technologie, własne algorytmy SI i autonomiczne technologie nawigacyjne.

– W tym scenariuszu w ciągu ostatnich 20 lat logistyka – podobnie jak inne branże – stała się neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla i przyjazna dla środowiska. Wszystkie systemy transportowe opierają się na energii elektrycznej pozyskiwanej z czystych, odnawialnych źródeł energii. Zdecydowana większość budynków magazynowych w UE jest pozytywna energetycznie, a pozostałe nieliczne są odbiorcami energii netto o zerowym bilansie energetycznym. Jednak jeszcze ważniejsze jest to, że wysoce zautomatyzowane operacje logistyczne just-in-time umożliwiły skuteczną zbiórkę odpadów, zarządzanie nimi, ich ponowne wykorzystanie i recykling – podkreśla Kacper Nosarzewski.

Na kwestiach środowiskowych opiera się też drugi scenariusz, który zakłada, że w 2040 roku gospodarka i społeczeństwo będą podporządkowane dekarbonizacji i walce ze zmianami klimatycznymi. W takim modelu logistyka odegra decydującą rolę w umożliwieniu swoim klientom osiągnięcia neutralności klimatycznej, która jest warunkiem dostępu do rynków zbytu państw rozwiniętych.

– Posiadając kontrolę nad zrównoważonymi środkami transportu i rozbudowaną sieć kontaktów z lokalnymi dostawcami, korporacje logistyczne w 2040 roku oferują swoim klientom usługi doradcze w zakresie zrównoważonego rozwoju operacyjnego i projektowania łańcucha dostaw. Co więcej, są one w stanie zapewnić dostęp do europejskich rynków lokalnych dzięki platformom współpracy i sprzedaży producentów, za które są odpowiedzialne – prognozuje Daniel Franke.

– Sektor logistyczny w Europie w 2040 roku jest przyjazny dla środowiska. Logistyka zeroemisyjna została niemalże osiągnięta dzięki nowym sposobom transportu i znacznemu obniżeniu skali tradycyjnych operacji logistycznych wymuszonych przez nowy paradygmat ekonomiczny i przepisy. Większość budynków magazynowych jest neutralna pod względem emisji CO2, a pozostała flota pojazdów dostawczych większości operatorów – używanych w mniejszych miastach i na wsi – składa się z samochodów ciężarowych, które wykorzystują energię elektryczną lub wodór jako paliwo – dodaje partner w 4CF Strategic Foresight.

Ostatni, najbardziej pesymistyczny scenariusz dla branży zakłada przedłużającą się recesję po kryzysie wywołanym obecną pandemią, zwiększenie protekcjonizmu w odpowiedzi na zawirowania gospodarcze i polityczne, wynikający z niego stosunkowo powolny rozwój technologiczny, częste klęski żywiołowe wywołane globalnym ociepleniem i rosnące nierówności społeczne.

– W tym scenariuszu świat w 2040 roku jest podzielony, nierówny, nękany przez kryzysy gospodarcze i borykający się z poważnymi konsekwencjami globalnego ocieplenia – wskazuje managing director w FM Logistic Central Europe. – Warunki te okazały się szczególnie niekorzystne dla firm logistycznych działających w Europie. Doświadczały one eskalacji kosztów prowadzenia działalności ze względu na niespełniające wymogów rozwiązania IoT stosowane w różnych krajach członkowskich. W takim scenariuszu autonomiczne pojazdy odpowiednie do działania na jednym rynku mogły nie funkcjonować lub nawet zostać zakazane w krajach sąsiednich. Zróżnicowane systemy operacyjne i platformy dystrybucyjne sprawiły, że obsługa przesyłek wewnątrzeuropejskich stała się prawdziwym wyzwaniem.

Eksperci FM Logistic i 4CF Strategic Foresight prognozują, że takie realia będą wymagać od firm logistycznych stworzenia całkiem nowych modeli biznesowych. Kluczowymi czynnikami budującymi ich przewagę konkurencyjną będą własność infrastruktury transportowej i koncesji, własność obiektów magazynowych oraz umiejętności marketingowe i optymalizacyjne.

– W takim scenariuszu tylko najlepsi operatorzy logistyczni, którzy dzięki wysokiej optymalizacji i sile przebicia są w stanie uzyskać kluczowe koncesje na więcej niż jednym rynku krajowym, dają partnerom możliwość prowadzenia działalności na skalę międzynarodową zbliżoną do tego, co dawniej nazywano po prostu dostawą towarów na rynku wewnętrznym UE – wyjaśnia Kacper Nosarzewski.