Rynek handlu FMCG w Polsce – przegląd kanałów dystrybucji

W ostatnich latach nastąpił wzrost rynku FMCG (ang. fast-moving consumer goods), obejmującego produkty szybko zbywalne, tj. sprzedawane często i po względnie niskich cenach. Do tych produktów zalicza się przede wszystkim żywność, napoje, alkohole, wyroby tytoniowe, chemię gospodarczą oraz kosmetyki.

Wartość polskiego rynku FMCG w roku 2016 wyniosła 255 mld zł, co oznacza wzrost na poziomie 4,3 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Wzrost ten kształtuje się znacząco powyżej 6-letniej średniej wnoszącej 2,6 proc. Wynika to z takich czynników jak wzrost płac, najniższego od wielu lat bezrobocia oraz wyższego dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych ( program 500 plus). W kolejnych latach prognozuje się dalszy wzrost rynku FMCG, a to za sprawą oczekiwanego powrotu inflacji cen żywności, dalszego wzrostu wolumenów oraz wsparcia konsumentów programami rządowymi.

Podział wg metodologii Głównego Urzędu Statystycznego, wyróżnia wg powierzchni z kategorii sklepów wielkoformatowych: supermarkety o powierzchni sprzedażowej od 400 do 2499 mkw., prowadzące sprzedaż głównie w systemie samoobsługowym, oferujące bardzo szeroki asortyment artykułów żywnościowych i nieżywnościowych częstego zakupy; hipermarkety o powierzchni sprzedażowej od 2500 mkw., prowadzące sprzedaż głównie w systemie samoobsługowym, oferujące bardzo szeroki asortyment artykułów żywnościowych i nieżywnościowych częstego użytku, zwykle z parkingiem samochodowym.

Rynek sklepów będących częścią sieci handlowych nazywany jest kanałem nowoczesnym. Dominującą rolę w tym kanale mają zagraniczne podmioty, przy słabszej pozycji polskich sieci handlowych. Pozostała część rynku zwana jest kanałem tradycyjnym, to są przeważnie małe lub średnie powierzchniowo, niezależne sklepy prowadzone przez małych polskich przedsiębiorców (około 102 tys. placówek). Kanał tradycyjny od wielu lat traci udział w rynku, co wpływa na likwidację około kilku tysięcy niezależnych placówek handlowych rocznie. Kanał nowoczesny natomiast rozwija się nieprzerwanie od wielu lat, zwiększając systematycznie udziały rynkowe jak i otwierając nowe placówki.

Istotną pozycję na rynku mają sklepy działające w formie franczyzy, których jest około 35 tys. Większe placówki (supermarkety) są najczęściej sklepami własnymi danej sieci, chociaż istnieje kilka sieci supermarketów (m.in. Intermarche, Piotr i Paweł), które otwierają więcej sklepów w formie franczyzy niż własnych. W takich wypadkach jest to najczęściej twarda forma franczyzy, nakładająca na przedsiębiorcę dużo większy zakres regulacji i wymagań (m.in. polityki handlowej, układu i wyglądu placówki, umowy najmu lokalu, komunikacji, systemu informatycznego, zakupów towarów itp.).