POMAGAMY ROBIĆ BIZNES W BRANŻY FMCG

Z dniem 1 stycznia br. dodano nowe przepisy w ustawach o podatku dochodowym. W myśl tych uregulowań, jeśli podatnik nie zapłaci faktury w ciągu 30 dni od upływu terminu płatności, zobowiązany jest do odpowiedniego pomniejszenia kosztów uzyskania przychodu. W przypadku faktur z terminem płatności powyżej 60 dni, analogicznego pomniejszenia dokonuje się po 90 dniach od daty zaliczenia danej kwoty w koszty. Jest to z pewnością zmiana w dobrym kierunku. Czy jednak wystarczająca? Czy zmniejszy ona zatory płatnicze, tak ciążące przedsiębiorcom, również firmom handlowym?

Dystrybutorzy jako papierek lakmusowy

Z oczywistych powodów hurtownie są spośród firm handlowych najbardziej wrażliwe na zatory płatnicze. Producenci, jeśli nie prowadzą własnej dystrybucji, mają zwykle do czynienia z kilkudziesięcioma odbiorcami, generującymi duże obroty. Relatywnie łatwiej jest monitorować płatności tak niedużej grupy kontrahentów. Detaliści sprzedają za gotówkę klientom indywidualnym, więc ich problem zaległości nie dotyczy – to raczej sami mogą być źródłem problemów. Hurtownie obsługują nawet kilka czy kilkanaście tysięcy sklepów. Muszą więc dokładać wielu starań, by monitorować płatności, egzekwować zaległości płatnicze i możliwie szybko eliminować klientów trwale niewypłacalnych.

Firmy dystrybucyjne stosują wiele narzędzi do monitorowania płatności. Nowi klienci z reguły muszą płacić gotówką przez określony czas, a co najmniej za kilka pierwszych faktur. Dopiero po uzyskaniu pewnej wiarygodności mogą liczyć na wydłużone terminy płatności, a przy ustalaniu warunków kredytowania brana jest pod uwagę ich „historia płatnicza” – przedsiębiorcy rzetelnie regulujący zobowiązania zwykle mogą liczyć na nieco dłuższe terminy. Innym ważnym narzędziem jest ustalanie limitów kwotowych zadłużenia, po przekroczeniu których zostają zablokowane dostawy do danego sklepu. W wielu hurtowniach jest to proces automatyczny, dokonywany przez system sprzedażowo­‑księgowy. Także przedstawiciele handlowi dystrybutorów zobowiązani są do monitorowania płatności swoich klientów, często odbierają gotówkę za wcześniejsze dostawy, a przy pojawieniu się nadmiernych zaległości nie przyjmują nowych zamówień od dłużnika. Każda większa hurtownia dysponuje też działem windykacji, do którego zadań należy monitorowanie płatności, ściąganie zaległych należności, negocjowanie z dłużnikami i wreszcie prowadzenie czynności egzekucyjnych.
W teorii taki system powinien być szczelny i skuteczny. W praktyce bywa różnie. Przy czym każda branża ma swoją specyfikę, uwarunkowania i problemy.

Artykuły spożywcze

W branży spożywczej typowe terminy płatności to 14­‑21 dni. Terminy maksymalne, stosowane wobec najlepszych, wiarygodnych klientów z dobrą wieloletnią historią płatniczą, sięgają około 40 dni. W wyjątkowych przypadkach zdarzają się terminy do 60 dni. W branży są one przekraczane przeciętnie o około 21 dni, natomiast liczba klientów, którzy spóźniają się z płatnościami sięga nawet 80 proc. Odsetek dłużników notorycznych określany jest na 10 do 20 proc.

Chemia i kosmetyki

W branży chemiczno­‑kosmetycznej typowe terminy płatności wynoszą od 14 do 28 dni. Terminy maksymalne to 45­‑60 dni. Spora grupa (20­‑25 proc.) klientów, będących w dobrej sytuacji finansowej, preferuje płatności gotówkowe, za co z reguły otrzymują dodatkowe upusty. Gotówką płacą też zazwyczaj drobni klienci „paragonowi”, jednak ich liczba od kilku lat stopniowo maleje. Faktury przeterminowane do 30 dni stanowią około 20­‑25 proc. wymagalnych należności, kolejne kilkanaście procent to przekroczenia do 180 dni. Ogółem można przyjąć, że w tej branży mniej więcej jedna trzecia klientów przekracza terminy płatności, a nawet 20 proc. to dłużnicy notoryczni, często świadomie stosujący metodę „balansowania” zamówieniami do kilku dostawców, tak aby maksymalnie wydłużyć terminy płatności, omijając blokady dostaw.

Mięso i wędliny

W tej branży typowe terminy płatności wynoszą od 7 do 14 dni. Maksymalne okresy, stosowane w wyjątkowych sytuacjach, sięgają 45 dni. W większości przypadków faktury są przeterminowane od 7 do 30 dni, „starsze” długi zdarzają się sporadycznie i z reguły dotyczą sklepów mających trwałe trudności. Ze względu na dużą częstotliwość dostaw, blokady zamówień są w tej branży szybciej odczuwalne i skuteczniejsze niż np. w chemicznej. Ten instrument niestety bywa stosowany coraz częściej, ponieważ liczba notorycznych dłużników od pewnego czasu rośnie systematycznie – w niektórych regionach kraju mówi się nawet o jednej trzeciej ogółu klientów.

Nabiał i tłuszcze

Typowe terminy płatności to 14­‑21 dni, maksymalne raczej nie przekraczają 28 dni. Faktury są tu przeterminowane średnio o 6­‑8 dni, czyli mniej niż w innych branżach, natomiast bardzo wysoka jest liczba klientów, którzy nie płacą w terminie – w niektórych hurtowniach sięga ona nawet 70 proc. Przy czym mali klienci spóźniają się mniej od dużych. Średnio około 10­‑15 proc. dłużników określanych jest przez hurtownie jako „notoryczni”.

Alkohole

To branża specyficzna, ze względu na dużą wartość jednostkową dostaw, obostrzenia formalne oraz wysoki udział obciążeń fiskalnych w cenie towarów. Typowe terminy płatności wynoszą tutaj od 14 do 21 dni, w przypadku alkoholi wysokoprocentowych, oraz 7­‑14 dni w przypadku piwa. Z reguły nie stosuje się terminów dłuższych niż 30 dni. Około dwóch trzecich klientów płaci terminowo, około 10 proc. spóźnia się do 7 dni, kilka procent – do 14 dni i kolejne kilkanaście procent – do 30 dni. Z doświadczenia osób kontrolujących płatności w hurtowniach alkoholowych wynika, że przekroczenia większe niż 30­‑dniowe oznaczają, iż sklep ma poważne kłopoty. Zazwyczaj blokowane są dostawy do tych klientów, którzy spóźniają się z płatnościami więcej niż tydzień.

Czy coś zmieni się na lepsze?

Powyższe liczby pochodzą z wyrywkowego sondażu, przeprowadzonego wśród dyrektorów handlowych i windykatorów przypadkowo wybranych hurtowni. Nawet tak pobieżny przegląd sytuacji pozwala stwierdzić, że zatory płatnicze są w handlu problemem niezwykle poważnym, a wszelkie działania – nawet tak cząstkowe i ostrożne, jak wprowadzone właśnie zmiany w przepisach o podatku dochodowym – są pilnie wyczekiwane przez przedsiębiorców.

Pierwsze doświadczenia dystrybutorów wskazują, że nowe przepisy będą mieć pewien pozytywny skutek, choć z pewnością nie rozwiążą problemu do końca. Do hurtowni zgłaszają się już pierwsi kupcy, zdecydowani regulować zaległe płatności i poprawić regularność wpłat. Statystyki jeszcze nie drgnęły, ale nowe przepisy obowiązują zbyt krótko. Wielu menedżerów podkreśla, że jak zwykle nowelizację przeprowadzono pospiesznie, pozostawiono zbyt wiele niejasności, nie zagwarantowano wystarczająco długiego okresu vacatio legis, a wytyczne i interpretacje odnośnie stosowania nowych uregulowań zaczęły pojawiać się dopiero w styczniu, gdy zmiany już obowiązywały.
Wątpliwości handlowców dotyczą także faktu odroczenia aż o 30 dni skutków podatkowych dla nierzetelnych płatników. – Po co czekać aż miesiąc? – pytają przedsiębiorcy. – Czy przekroczenie terminu już choćby o 3 czy 7 dni nie byłoby wystarczającą przesłanką? W niektórych branżach 30­‑dniowe zaległości są już sygnałem alarmującym, że kontrahent ma poważne kłopoty!

Pewne pozytywne zmiany zapewne więc nastąpią, jednak – zdaniem większości odpytanych przez nas dystrybutorów – będą one dalece niewystarczające i problem zatorów płatniczych w handlu raczej szybko nie zniknie. Być może zmniejszy się nieco liczba notorycznych spóźnialskich oraz kombinatorów, możliwa jest też pewna poprawa statystyk dotyczących średnich przekroczeń terminu płatności. Odczuwalna, istotna poprawa byłaby możliwa, gdyby obostrzenia podatkowe działały wcześniej i dotyczyły także podatku VAT. Obecna zmiana jest więc ważnym, ale nieśmiałym kroczkiem w dobrym kierunku.



Co się zmieniło?
Ustawa z 16 listopada 2012 roku o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (DzU z 30 listopada 2012, poz. 1342) wprowadziła zmiany do wielu ustaw, w tym m.in. o podatku dochodowym (CIT i PIT). Zmiany w art. 15 b ustawy o PDOP i w art. 24 d ustawy o PDOF wprowadziły obowiązek korygowania kosztów uzyskania przychodu w przypadku nieuregulowania zobowiązania.

W przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu kwoty z faktury (rachunku) i nieuregulowania tej kwoty w terminie 30 dni od daty upływu terminu płatności, podatnik jest zobowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodu o niezapłaconą kwotę.

W przypadku faktur (rachunków) z terminem płatności przekraczającym 60 dni, należy zmniejszyć koszty uzyskania przychodu po upływie 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodu, jeżeli nie została ona uregulowana w tym terminie.

Źródło: Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno­‑Finansowych nr 36 (791) z 20 grudnia 2012 roku, www.gofin.pl



Konrad Kaszuba

Wiadomości Handlowe, Nr 3 (123) Marzec 2013